Ksylitol, malitol, erytrol, stewia. A może miód?

Wyeliminowanie cukru z diety to bardzo dobra decyzja, natomiast zastąpienie go sztucznymi słodzikami? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w tym artykule. Kiedyś syntetyczne słodziki uznawane były za zdrową i bezpieczną dla chorych na cukrzycę alternatywę cukru. Dziś wiadomo jednak, że takie przekonanie jest błędne. Sztuczne słodziki, takie jak sukraloza, aspartam, sacharyna, według badań nie dostarczają organizmowi kalorii, natomiast mogą podnosić stężenie glukozy we krwi. Efekt ich spożycia jest zatem analogiczny do tego, który zauważamy po spożyciu cukru. Testy wykazały również, że zmiany zachodzące we florze bakteryjnej jelit pod wpływem tych substancji mogą być czynnikami powodującymi otyłość i cukrzycę typu 2.

Czy słodziki są szkodliwe?

Omawiając wpływ słodzików na zdrowie trudno nie wspomnieć o negatywnym wpływie tych syntetycznych substancji na zaburzenia pamięci i koncentracji, rozdrażnienie, ryzyko wystąpienia alergii, występowanie bólów głowy i żołądka. Wiele mówi się o potencjalnej rakotwórczości niektórych ze słodzików, np. aspartamu. Wciąż jeszcze brakuje jednoznacznych badań potwierdzających zależność między wysokim spożyciem syntetycznych słodzików a większą częstością występowania nowotworów, pomimo to zalecane jest zachowanie daleko idącej ostrożności. Słodziki syntetyczne zostały dopuszczone do obrotu, jednak ich spożycie powinno być limitowane. Dla każdej z tych substancji określono wielkość dopuszczalnego dziennego spożycia ADI. ADI to ilość substancji (w mg danego związku na kg masy ciała), która może być spożywana bez ujemnych skutków dla zdrowia. Przekroczenie tej wartości ma poważne, negatywne konsekwencje zdrowotne.

Słodzik czy cukier?

Lepszą alternatywą cukru są naturalne słodziki – pochodzące np. z roślin. Wszystkie produkty możesz kupić w sklepach ze zdrową żywnością, ja w szczególności wybieram sklepy online z dostawą. Te produkty są również dostępne w marketach oraz zwykłych sklepach osiedlowych. O bezpieczeństwie stosowania naturalnych słodzików najlepiej świadczy fakt, że dla tych substancji słodzących nie określono wartości ADI. Nie ma bowiem wątpliwości dotyczących potencjalnie szkodliwego wpływu na zdrowie. Wręcz przeciwnie – naturalne słodziki wykazują szereg cennych właściwości prozdrowotnych.

Jaki słodzik wybrać?

Erytrol

Erytrol charakteryzuje się prawie zerowym indeksem glikemicznym i niską kalorycznością (20kcal/100g).  Jest z grupy alkoholi polihydroksylowych – cukrowych. Ponieważ nie jest metabolizowany przez ludzki organizm, jest z niego wydalany w niezmienionej formie z moczem.

Występuje w naturze w postaci pyłków kwiatów, owocach (winogronach, melonach, gruszkach), niektórych gatunkach grzybów, w sosie sojowym, winie, czy algach morskich i porostach. Jest pozyskiwany drogą fermentacji.

Zalety:

• Nie podrażnia jelit
• Nie pozostawia on obcego posmaku
• Może hamować zachodzące w obrębie zębów i dziąseł bakteryjne procesy fermentacji cukrów prostych

Zastosowanie:

• Do spożycia samodzielnego
• Dodatek do pieczenia
• Słodzik do deserów, ciast, gorących i zimnych napojów itd.

Ksylitol

Ksylitol czyli cukier brzozowy. Z wyglądu oraz smaku przypomina zwykły cukier. Ten naturalny słodzik jest najczęściej pozyskiwany z kory fińskiej brzozy. Występuje również w niektórych owocach – jagodach, truskawkach, śliwkach, malinach, gruszkach również w kolbach kukurydzy i grzybach. Warto wiedzieć, iż ludzki organizm również w niewielkich ilościach wytwarza ksylitol. Jego indeks glikemiczny jest bardzo niski i nie powoduje skoków poziomu cukru i insuliny we krwi. Często występuje w składzie miętówek, gum do żucia bez cukru, cukierkach, w produktach do higieny jamy ustnej i żywności przyjaznej cukrzykom. Dostarcza średnio 240 kcal na 100g. Występuje pod nazwą E967 w żywności przetworzonej.

Zalety:

• Zwiększa mineralizację, czyli przyswajanie wapnia przez kości. Przywraca traconą wraz z wiekiem gęstość kości
• Działa przeciw próchnicy i innym chorobom zębów
• Wspomaga odporność organizmu
• Nie karmi bakterii i drożdży
• Wpływa pozytywnie na stan bakteryjnej flory jelitowej – około 70% spożytego ksylitolu pozostaje w świetle jelita grubego, gdzie związek ten poddawany jest fermentacji przez bakterie jelitowe; syntetyzowane są wówczas krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które działają jak prebiotyk, czyli substancja wspomagająca rozwój flory bakteryjnej jelit.

Uwaga – duże dawki, około 50 gram mogą mieć działanie przeczyszczające

Zastosowanie:

• Do pieczenia
• Słodzik do deserów gorących i zimnych, napojów, ciast, ciastek itd.

Cukier kokosowy

Cukier kokosowy zyskał popularność w bardzo krótkim czasie, gdyż został wypromowany jako zamiennik białego cukru o niższym indeksie glikemicznym. Cukier kokosowy pozyskiwany jest z kwiatostanów palmy kokosowej, które wyrastają bezpośrednio z orzecha kokosowego. Zawiera on 70-79% sacharozy, glukozę i fruktozę. Charakteryzuje się karmelowo – kokosowym smakiem i zapachem. Jest stosowany jako aromatyczny dodatek do deserów, czy kawy. Zawiera magnez, potas, żelazo, cynk, a także witaminy z grupy B.  Cukier kokosowy ma niższy indeks glikemiczny niż biały cukier, ale dostarcza prawie tyle samo kalorii – 381 kcal w 100g. Więc weź to pod uwagę!

Zastosowanie:

• Do pieczenia
• Słodzik do deserów gorących i zimnych, napojów, ciast, ciastek itd.

Stewia

Południowoamerykańska roślina pochodząca z rodziny astrowatych. W obrębie rodzaju stewia obecnie jest rozpoznanych ponad 200 gatunków. W uprawie rozpowszechniony jest tylko jeden z nich – Stevia rebaudiana – zawiera najwięcej substancji słodzących. Pochodzi z Paragwaju i Brazylii, a jest uprawiana w wielu rejonach świata. W grudniu 2008 dopuszczono ją do sprzedaży na terenie USA, natomiast w listopadzie 2011 glikozydy stewii zostały dopuszczone do stosowania na terenie Europy, jako środki słodzące. Są oznaczane na liście dodatków do żywności symbolem E960. Ten naturalny słodzik jest około 300 razy słodszy od cukru. Słodycz powodują glikozydy znajdujące się w liściach i łodygach. Glikozydy stewiowe są metabolizowane bez udziału hormonu insuliny. Według tradycyjnej medycyny brazylijskiej stewia ma właściwości wzmacniające serce, obniżające ciśnienie, moczopędne, hipoglikemizujące. Liście stewii stosowane są na nadciśnienie, otyłość, zmęczenie, depresję, cukrzycę i różnego rodzaju zakażenia.

Zalety:

• Ma właściwości dezynfekujące i bakteriobójcze, które są wykorzystywane np. do produkcji pasty do zębów
• Zawiera witaminę C, beta-karoten, magnez, wapń, żelazo, krzem, selen, cynk, witaminy z grupy B
• Działanie regulujące pracę trzustki. Pomaga utrzymać prawidłowe trawienie i apetyt.
• Badania pokazują korzystne działanie stewii przy cukrzycy i nadciśnieniu
• Niska wartość energetyczna – zero kalorii

Zastosowanie:

• Słodzik do deserów gorących i zimnych, napojów, ciast, ciastek itd.
• Do pieczenia

Melasa karobowa

Melasa karobowa to gęsty syrop, który pozyskuje się z owoców, strąków szarańczynu strąkowego, zwanego również drzewem karobowym lub świętojańskim. Stanowi substancję słodzącą. Ze względu na zawartość witamin, minerałów i kwasów organicznych, można jej używać jako zdrowszego substytutu cukru. Ten ciemnobrązowy gęsty syrop o karmelowym posmaku ma wysoki indeks glikemiczny – IG = 70, a zatem jest produktem niewskazanym w szczególności dla osób zmagających się z nadwagą czy cukrzycą. Melasa karobowa zawiera melasa około 300 kcal na100g, dla porównania cukier 380 kcal na 100g, czyli dostarcza niewiele mniej kalorii niż zwykły cukier.

Zalety:

• Poprawiają trawienie i jest pomocna w przypadku zaburzeń żołądkowo-jelitowych (np. refluksu, biegunek)
• Zapobiega niedokrwistości
• Obniża poziom „złego” cholesterolu we krwi
• Zwiększają odporność
• Ma właściwości antyoksydacyjne
• Pomaga w oczyszczaniu organizmu z toksyn
• Przeciwdziała osteoporozie
• Działa antyseptycznie i antyalergicznie
• Jest doskonałym źródłem minerałów takich jak: magnez, potas, żelazo, fosfor, wapń oraz witamin z grupy B: B_1, B_2, B₃
• Wykazuje właściwości przeciwbólowe

Zastosowanie:

• Słodzik do deserów gorących i zimnych, napojów, ciast, ciastek itd.
• Do samodzielnego spożycia
• Do pieczenia.