Glukoza – wszystko co musisz wiedzieć

Co to jest glukoza?

Glukoza jest organicznym związkiem chemicznym, stanowiący podstawowy substrat energetyczny dla komórek organizmu. Jest jednym ze sprawdzanych elementów podczas badania krwi. Związek ten bywa również zamiennie nazywany cukrem gronowym. Glukoza jako podstawowy cukier prosty wykorzystywany przez ludzkie ciało jest najważniejszym z punktu widzenia fizjologii człowieka. Węglowodany, które są dostarczane wraz z pożywieniem z owoców, produktów zbożowych, czy słodyczy są w przewodzie pokarmowym rozkładane do glukozy. Następnie w jelicie cienkim zostaje wchłonięta do krwi i od tego momentu glukoza krąży zaspokajając bieżące potrzeby komórek ciała.

W przypadku gdy występuje nadmiar glukozy i nie może być wykorzystana jako źródło energii zostaje uruchomiony proces odkładania tkanki tłuszczowej. Cukier z krwi wykorzystywany jest również w pierwszej kolejności, gdy na przykład zaczynasz ćwiczyć, w celu odbudowy zapasów glikogenu – węglowodanu gromadzonego głównie w mięśniach i w mniejszym stopniu w wątrobie.

Gdzie występuje glukoza?

Wartości odżywczej ten cukier nie posiada za to dostarcza kalorii – kcal. Jeden gram czystej glukozy to 4 kcal. Naturalnie występuje przede wszystkim w owocach, które pamiętajmy, że mają też w swoim składzie inny cukier prosty – fruktozę.

Najwyższy poziom glukozy występuje:

• winogrona
• wiśnie
• banan
• czereśnie
• morele
• śliwki

Faktem jest, że podwyższone stężenie glukozy we krwi rzadko jest spowodowane zjedzeniem zbyt dużej ilości owoców. Najczęściej wynika z faktu, że zostaje spożytych zbyt wiele cukrów prostych zawartych w innych produktach spożywczych. Ograniczenie owoców nie jest konieczne, za to żywności dosładzaną staraj się eliminować ze swojego jadłospisu. Czytaj uważnie opakowania, ponieważ dodatek sacharozy, glukozy czy syropu glukozowo-fruktozowego w kiełbasie czy chlebie, choć wydaje się niestandardowy, jest niestety powszechny.

Rola glukozy w organizmie

Glukoza znajdująca się w miodzie, sokach roślinnych, kwiatach, owocach. U ludzi i zwierząt gromadzona jest w postaci formy zapasowej – glikogenu – w wątrobie i w mięśniach. Stanowi podstawowe źródło energii w organizmach zwierzęcych. Jest rozprowadzana przez krew do komórek, gdzie ulega wieloetapowym przemianom. W etapie końcowym, wskutek doprowadzania odpowiedniej ilości tlenu, następuje jej całkowite utlenianie i wydzielanie energii. Dzięki temu komórki wykonują pracę i organizm prawidłowo funkcjonuje. Dlatego tak ważne jest by organizm był dotleniony. Przy niedotlenieniu nie następuje utlenienie glukozy, nie wydziela energii komórki i nie wykonuje pracy, przez co organizm odczuwa zmęczenie. Glukoza potrzebna jest do spalenia tłuszczów w organizmie. Przy jej niedoborze powstają ciała ketonowe, które w nadmiarze powodują zakwaszenie organizmu. Zjawisko takie ma miejsce np. wtedy, gdy jest stosowana dieta wysokobiałkowa.

Dlaczego cukier jest niezdrowy?

Glukoza – sprzyja rozwojowi nowotworów

Niemiecki biochemik Otto Heinrich Warburg, który otrzymał w 1931 r. nagrodę Nobla odkrył, iż metabolizm nowotworów złośliwych jest w znacznym stopniu uzależniony od spożycia glukozy. I tak by dowieść istnienia komórek nowotworowych w ciele człowieka, poszukiwane są obszary pochłaniające jak najwięcej glukozy. Kiedy jakiś fragment ciała wyróżnia się nadmiernym pochłanianiem glukozy, to przyczyną takiej reakcji jest zwykle rak.

Badacze stale odkrywają nowe dowody na szkodliwość cukru. Od dawna wiadomo, że kobiety otyłe częściej zapadają na raka piersi. Badania pokazują, że ma to związek z podwyższonym zazwyczaj u pań otyłych poziomem insuliny we krwi. Wzrasta ona, kiedy organizm musi przetworzyć dużo glukozy.

Ludzkie organizmy nie są przystosowane do spożywania zbyt dużych ilości cukru w diecie. Oszacowano, że koło 56 proc. spożywanych przez ludzi kalorii pochodzi ze źródeł, które nie istniały podczas, gdy tworzyły się ludzkie geny. Pewne jest, że nadmiar cukru w diecie może mieć negatywne skutki dla zdrowia.

Czy to znaczy, by wyeliminować wszystkie przyjemnościach podniebienia? Nie! Jeśli zamiast ciastek i cukierków będziesz jeść owoce i ograniczysz się do trzech zdrowych deserów w tygodniu, czyli najlepiej bez glutenu, laktozy, glukozy to Twój organizm powinien być w dobrej kondycji.

Glukoza – wpływ na mózg

Mózg jest najbardziej energochłonnym organem naszego ciała. W dodatku uwielbia glukozę i przy wzmożonej aktywności potrafi zużyć nawet połowę jej zapasów. Jednak jak to w naturze bywa, źle znosi przesadę. Pod wpływem dużej ilości cukru zaczyna zawodzić i stopniowo ulega degeneracji. Mówi się że, ludzki mózg jest najbardziej skomplikowaną strukturą we wszechświecie. Do prawidłowego jej działania potrzebuje dużej ilości energii, a jego zdolność do zapisywania w pamięci i przetwarzania danych zależna jest od zasilania paliwem w postaci glukozy. W sytuacji, kiedy mózg nie ma odpowiedniej ilości pożywienia odcinane są dostawy do wielu narządów, a on jako ostatni odczuje skutki ograniczenia. Bierne funkcjonowanie mózg zużywa w ciągu doby ok. 240 kcal na kilogram swojej masy. Z badań wynika, że średnia masa tego organu wynosi 1,3 kg, co daje ok. 310 kcal na dobę.

Glukoza a hiperglikemia

Hiperglikemia, potocznie też nazywana jest przecukrzeniem, oznacza zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Jest to pierwszy krok przed cukrzycą. Objawy hiperglikemii zależny jest od tego jak bardzo cukier przekroczył normę. Im cukier jest wyższy tym bardziej pacjent odczuwa niekorzystne symptomy.

Hiperglikemia jest to stan czasowego podwyższenia poziomu cukru we krwi. Ujawnia się w postaci zwiększonego stężenia glukozy we krwi.

Nieprawidłowa glikemia na czczo objawia się przy poziomie glukozy we krwi 100–126 mg/dl. Uznaje się, że jeśli poziom glukozy na czczo stale utrzymujący się powyżej 126 mg/dl oznacza wystąpienie cukrzycy, która wymaga pilnego leczenia w celu uniknięcia uszkodzenia organów. Cukrzyca występuje w sytuacji, w której poziom cukru przekracza próg 200 mg/dl.

O stanach hiperglikemicznych możemy mówić przy każdym dłużej trwającym przekroczeniu progu stężenia glukozy we krwi powyżej 60-99 mg/dl. Naturalnie granice tolerancji na podwyższony poziom cukru oraz czas trwania niepożądanego stanu jest różny, w zależności od płci, wieku i historii chorób danego pacjenta.

Objawy hiperglikemii

Wśród najczęściej występujących objawów hiperglikemii wyróżnia się:

• spadek masy ciała
• senność
• kłopoty z widzeniem
• potrzebę częstego oddawania moczu nawet w nocy
• bóle głowy
• ogólne osłabienie
• kwaśny zapach z ust
• wzmożone pragnienie występujące również w nocy
• przesuszoną skórę na całym ciele

Hiperglikemia u osób poddanych insulinoterapii, nie skutkuje spadkiem masy ciała. Taki stan powoduje jedynie przewlekła hiperglikemia, która utrzymuje się kilka tygodni, jeszcze przed rozpoznaniem cukrzycy.

Glukoza – objawy w cukrzycy typu I i II

Dla cukrzycy typu I najbardziej charakterystycznymi objawami są: nadmierne pragnienie wypicia czegoś co w konsekwencji powoduje redukcje masy ciała i częste oddawanie moczu. Z kolei cukrzyca typu II objawia się ciągłym zmęczeniem, dużą sennością, umiarkowanym pragnieniem oraz wysuszoną skórą. Hiperglikemia przedstawia różne rodzaje w poszczególnych typach cukrzycy, związane jest to z jej nasileniem. W I typie cukrzycy organizmowi brakuje insuliny, dlatego jest ona bardzo wysoka, z kolei w cukrzycy typu II wskutek insulinooporności jest ona zwykle łagodniejsza.

Łatwiej jest zauważyć niepokojące oznaki w cukrzycy typu I poprzez wzmożone pragnienie i częstą potrzebę oddawania moczu. Składnia to wówczas chorego do konsultacji z lekarzem. Natomiast przesuszona skóra i zmęczenie w ciągu dnia w cukrzycy typu II nie zawsze są na tyle nasilone, żeby chory odczuwał potrzebę wizyty u specjalisty. Z tego powodu cukrzyca typu II jest o wiele później diagnozowana, a często zupełnie przypadkowo.

Źródła:

Oszczędzające glukozę działanie ketonów zwiększa funkcje wyłączne dla glukozy w mózgu – PubMed (nih.gov)

https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/tests-diagnosis