Holistyczne leczenie IBS – zespołu jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego prowadzi nie tylko do zaburzenia pracy jelit, ale także – do wystąpienia dysfunkcji całego organizmu. Ponadto istnieje ścisła zależność między IBS a samopoczuciem psychicznym. Dlatego leczenie zespołu jelita drażliwego wymaga holistycznego podejścia, obejmującego nie tylko farmakoterapię, ale także odpowiednią dietę i aktywność fizyczną oraz psychoterapię.

Dieta w zespole jelita drażliwego

Ogromne znaczenie z leczeniu zespołu jelita drażliwego ma zmiana nawyków żywieniowych. Przede wszystkim – należy zadbać o regularne spożywanie posiłków, o tych samych porach. Niewskazane są dłuższe przerwy między posiłkami. Ważne jest powolne jedzenie i dokładne przeżuwanie każdego kęsa – zapobiega to połykaniu powietrza podczas jedzenia i stanowi doskonałą profilaktykę wzdęć. Nie należy się przejadać, lepiej spożywać posiłki o niewielkiej objętości.

Jeśli zdiagnozowane zostanie zespół jelita drażliwego, czego nie jeść? Na pewno wskazane jest unikanie tych składników diety, które określane są jako „wyzwalacze”:

• Zboża zawierające gluten
• Produkty mleczne, szczególnie te o wysokiej zawartości laktozy
• Niektóre owoce, zwłaszcza cytrusy
• Niektóre warzywa, np. krzyżowe
• Rośliny strączkowe
• Słodziki (ksylitol, sorbitol, mannitol)
• Kofeina
• Czerwone wino
• Napoje gazowane

Co powinna jeść osoba chora na zespół jelita drażliwego?

W postaci zaparciowej zespołu jelita drażliwego zalecane jest zwiększenie spożycia błonnika, który poprawia perystaltykę jelit. Najlepszymi źródłami błonnika są warzywa (poza cebulą i kapustnymi), pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona babki płesznik. Jaki chleb jeść przy zespole jelita drażliwego? Dobrze sprawdzi się chleb graham czy żytni. Z produktów mlecznych polecane są kefiry, naturalne twarożki, jogurt, unikać należy natomiast tłustych twarogów, tłustego mleka i serów żółtych. Niewskazane jest spożywanie tłustych ryb i mięs, produktów smażonych i wędzonych. Można wybierać chude mięsa (kurczak, indyk), chude ryby, a potrawy powinny być gotowane lub duszone. Jeśli chodzi o napoje, należy wypijać co najmniej 2 litry płynów dziennie, wybierając wodę, napoje mleczne i sojowe, a unikając alkoholu, napojów gazowanych i słodzonych.

W przebiegu zespołu jelita drażliwego z dominacją biegunek zalecana jest dieta lekkostrawna. Można spożywać warzywa bez pestek i skórki, niewskazana jest cebula, kapusta, strączki. Niewskazane są produkty pełnoziarniste, lepiej jest wybrać pieczywo pszenne, drobne kasze i makarony pszenne. Można sięgać po twarożki i jogurty bez laktozy, jaja, masło, chude gatunki mięs i ryb (gotowane lub duszone). Niewskazane jest spożywanie smażonych i tłustych potraw, a także mocnej kawy i herbaty, napojów gazowanych i alkoholu.

W badaniach klinicznych wykazano, że osobom z zespołem jelita drażliwego polecana jest dieta FODMAP, wykluczająca węglowodany fermentujące, takie jak laktoza, fruktoza, poliole, galaktooligosacharydy oraz fruktooligosacharydy. Oznacza to konieczność wykluczenia z diety produktów o wysokiej zawartości tych węglowodanów. Są to następujące produkty:

• Warzywa: cebula, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek
• Nasiona strączkowe
• Owoce: jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz, nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki
• Nerkowce i pistacje
• Produkty zbożowe: żyto, produkty pszenne, pieczywo pszenne, płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami, makaron pszenny
• Miód, słodziki, syrop z agawy
• Mleko i nabiał: twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta), mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe.

W pierwszym etapie diety FODMAP, który trwa 2 – 6 tygodni należy wykluczyć z diety produkty zawierające węglowodany fermentujące. W kolejnych 8 – 12 tygodniach wskazane jest stopniowe wprowadzanie produktów zawierających niewielkie ilości węglowodanów FODMAP. Należy wprowadzić jeden produkt, odczekać 3 – 4 dni i jeśli nie pojawią się problemy trawienne, można wprowadzić kolejny produkt. W trzecim etapie diety możliwe jest jej spersonalizowanie, dzięki czemu dieta może być bezpiecznie stosowana w dłuższym okresie czasu. Oczywiście najlepiej jest, gdy u osoby cierpiącej na zespół jelita drażliwego jadłospis ułoży dietetyk.

Jakie leki na zespół jelita drażliwego może przepisać lekarz?

Lekiem pierwszego wyboru w zespole jelita drażliwego jest rifaksymina. Nie jest to klasyczny antybiotyk, a eubiotyk. Co wyróżnia ten preparat? Jest to lek umożliwiający przywrócenie prawidłowej flory bakteryjnej jelit. Rifaksymina wykazuje bezpośrednie działanie bakteriobójcze wobec bakterii Gram (+) i Gram (-), ale także hamuje komunikację bakterii między sobą. Lek działa także przeciwzapalnie. Zalecane dawkowanie to 1600 mg na dobę, przyjmowane w czterech dawkach. Terapia tym lekiem trwa 4 tygodnie. Takie najnowsze leki na zespół jelita drażliwego mogą być stosowane zarówno w postaci IBS z biegunką, jak i w postaci mieszanej. W razie nawrotów dolegliwości leczenie tym lekiem może być powtórzone. Ponieważ lek nie wchłania się z przewodu pokarmowego, efekty uboczne występują rzadko.

Z postaciach zespołu jelita drażliwego z dominującymi zaparciami najczęściej stosowanymi lekami są makrogole, czyli preparaty glikolu polietylenowego PEG. One także nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego i wykazują działanie osmotycznie czynne,

W celu złagodzenia uciążliwych objawów zespołu jelita drażliwego, lekarz może przepisać następujące leki:

• Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (ich stosowanie pomaga złagodzić stany zapalne, które mogą towarzyszyć zaburzeniom pracy osi jelita – mózg w przebiegu IBS)
• Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
• Leki rozkurczowe.

 

 

Zespół jelita drażliwego – leki bez recepty

• Probiotyki (pojedyncze szczepy i preparaty złożone) o korzystnym wpływie na objawy IBS to:
• Bifidobacterium bifidum MIMBb75
• Bifidobacterium infantis 35624
• Bifidobacterium lactis
• Escherichia coli DSM17252
• Lactobacillus acidophilus SDC 2012, 2013
• Lacidobacillus plantarum 299v
• Bacillus coagulans GBI-30, 6086
• Bifidobacterium animalis
• Saccharomyces boulardii CNCM I-745
• Lactobacillus rhamnosus NCIMB 30174, L. plantarum NCIMB 30173, L. acidofilus NCIMB oraz Enterococcus faecium NCIMB 30176
• Lactobacillus animalis subsp. lactis BB-12, L. acidophilus LA-5, L. delbrueckii subsp. bulgaricus LBY-27 oraz Streptococcus thermophilus STY-31; Bifidobacterium animalis DN-173 010 w sfermentowanym mleku (razem ze Streptococcus thermophilus i Lactobacillus bulgaricus)
• Lactobacillus rhamnosus GG, L. rhamnosus LC705, Propionibacterium freudenreichii subsp. shermanii JS DSM 7067 oraz Bifidobacterium animalis subsp. lactis Bb12 DSM 15954
• Pediococcus acidilactici CECT 7483, Lactobacillus plantarum CECT 7484 oraz L. plantarum CECT 7485
• Streptococcus thermophilus DSM24731, Bifidobacterium longum DSM24736, Bifidobacterium breve DSM24732, Bifidobacterium infantis DSM24737, Lactobacillus acidophilus DSM24735, Lactobacillus plantarum DSM24730, Lactobacillus paracasei DSM24733 oraz Lactobacillus delbrueckii ssp. bulgaricus DSM24734

W przebiegu zespołu jelita drażliwego leki przeciwbólowe powinny być stosowane z dużą ostrożnością. Lepiej jest zastosować leki rozkurczowe czy olejek mięty pieprzowej.

Zioła na zespół jelita drażliwego

W przebiegu zespołu jelita drażliwego można stosować zioła. W postaci z dominującymi zaparciami pomocne są takie zioła jak babka płesznik czy siemię lniane. Stosując takie zioła, które stanowią doskonałe źródło błonnika, należy pamiętać o konieczności zwiększenia ilości przyjmowanych płynów do co najmniej 2 – 2,5 litra dziennie. Z kolei w przypadku postaci z przewagą biegunek zaleca się sięgać po takie zioła jak czarne jagody. Napar z suszonych owoców skutecznie łagodzi biegunki.

Psychoterapia w zespole jelita drażliwego

W przebiegu zespołu jelita drażliwego wskazane jest nabycie umiejętności zarządzania stresem. W tym pomocna może być psychoterapia, w tym hipnoterapia oraz terapia behawioralno – poznawcza. Warto przyjrzeć się także takim technikom relaksacyjnym jak medytacja, joga, ćwiczenia oddechowe.

Aktywność fizyczna w zespole jelita drażliwego

U osób chorujących na IBS wskazana jest regularna, umiarkowana aktywność fizyczna. Sport pomaga zredukować stres, pobudza perystaltykę jelit i zapobiega zaparciom. Ponadto osoby cierpiące na IBS są bardziej narażone na rozwój nadwagi – a sport może zredukować to ryzyko.